Biomassa gaat eruit. Maar wat komt dan in de plaats?

In het klimaatakkoord is een grote rol toebedeeld aan het gebruik van biomassa voor elektriciteit productie. De logica was simpel. Als je bomen verbrandt en je plant weer nieuwe bomen dan is dat CO2 neutraal want de nieuwe bomen gebruiken net zo veel CO2 als er vrij komt bij de verbranding. Zo maak je ‘schone energie’. Om het gebruik van biomassa te stimuleren werd subsidie beschikbaar gesteld. Zo zouden we het gebruik van fossiele brandstoffen in elektriciteit centrales snel kunnen afbouwen. Dus hout in plaats van kolen en gas.

Maar al snel kwamen er kritische kanttekeningen. Kleine biomassa centrales hebben een substantiële uitstoot met nare gevolgen voor de luchtkwaliteit. Mensen met astma kunnen daar flink last van hebben. Ook blijkt veel van de biomassa te bestaan uit houtsnippers uit Finland of Canada. Dan gaat de CO2 uitstoot van het transport meetellen, die in het sommetje niet meegenomen is. En worden die nieuwe bomen wel weer aangeplant? Bovendien legt Nederland zo een wel erg groot beslag op beschikbaar hout. Een misschien wel fundamenteler probleem is dat het gebruik van hout als brandstof ‘laagwaardig’ is en niet goed past in het model van duurzaamheid en circulaire economie. Volgens dat idee wil je materialen op een zo hoogwaardig mogelijke manier gebruiken. Hout gebruik je liever voor meubelen en gebouwen, voor papier en als waardevolle grondstof voor de chemische industrie.

Aanvankelijk waren veel partijen positief over het gebruik van biomassa voor stroom productie maar inmiddels hebben velen hun mening herzien. Binnenkort wordt het advies van de SER hierover ‘Biomassa in Balans’ (voor de ministersversie van dit rapport zie https://www.ser.nl/-/media/ser/downloads/adviezen/2020/biomassa-in-balans.pdf?la=nl&hash=6E441F5E399C6398278A5B07D28E9146 ) aan staatssecretaris van Veldhoven en minister Wiebes aangeboden. De SER heeft geconcludeerd dat het gebruik van biomassa voor warmte en elektriciteit productie afgebouwd moet worden. Inmiddels wil ook een meerderheid van de tweede kamer dat.

Maar hoe gaan we dan voldoende schone stroom en warmte opwekken? Dat is nog niet zo makkelijk en de meningen lopen uiteen. Langer gas gebruiken? Uit Nederland of Noorwegen zal dat waarschijnlijk niet beschikbaar zijn, dus dan maar uit Rusland? Willen we die afhankelijkheid? Meer energie besparen? Maar hoe dan? Of meer CO2 afvangen of opslaan? Nog niet zo lang geleden was er twijfel over grote investeringen in die technologie. Meer geothermie of waterenergie? Meer zonnepanelen en windmolens? Werk aan de winkel voor het VEC. De vraag is makkelijker gesteld dan beantwoord. In een eerste reactie zei Ed Nijpels, boegbeeld van het klimaatakkoord, dat wie een gat laat vallen, het ook moet vullen. Maar zo zal het spel niet gespeeld worden. Minister Wiebes werkt al aan een kader om meer duidelijkheid te geven. Zonder duidelijkheid zullen marktpartijen niet investeren. De bal ligt weer bij het kabinet.