Categorie: Geen categorie

Zojuist heb ik gekeken naar de 5 mei lezing die dit jaar gegeven werd door Angela Merkel. Daarna beantwoordde ze vragen van studenten. In die context vertelde ze dat ze net een bespreking had gehad over de uitspraak van de Duitse rechter dat de regering meer moet doen om klimaatverandering tegen te gaan. De regering heeft zich niet alleen te bekommeren om de vrijheid van de mensen nu, maar ook om die van de jongeren die in de toekomst met de gevolgen van onze keuzes moeten leven. Hun vrijheid zal te veel worden aangetast door onze ondermaatse actie nu.

Hiermee zit de Duitse rechter op eenzelfde spoor als in Nederland met de Urgenda zaak werd ingezet. Maar de reactie van Merkel en Rutte is ook karakteristiek verschillend. Waar ons kabinet eindeloos lang op zijn handen bleef zitten met het argument dat de Nederlandse rechter toch niet echt met het beleid zou mogen bemoeien en daarmee veel kostbare tijd verloren liet gaan, reageert Merkel nu vanuit haar sterke moreel kompas. Ze erkent de relatie tussen klimaatbeleid en de vrijheid voor de toekomst van onze jongeren en dat we daar zomaar niet een enorme hypotheek op mogen leggen. Er is dus werk aan de winkel en onze oosterburen gaan aan de slag om de plannen te verbeteren.

Ik weet niet hoe het u vergaat, misschien vindt u haar wel een vermoeide moeke die al veel eerder had moeten opstappen. Ik ben het ook zeker niet altijd met Merkel eens. Maar ik bewonder haar moed en integriteit en het treft me steeds weer hoe goed ze haar drijfveren weet te verwoorden. Haar moreel kompas en het gezag waarmee ze moeilijke kwesties bespreekt zijn indrukwekkend. Het zal vast goed zijn dat er ook weer frisse en nieuwe ideeën en aanpak zullen komen in de Duitse politiek. Maar ik zal Angela Merkel en haar leiderschap op moeilijke onderwerpen zeker gaan missen.

Marianne Rots

Werkgroep communicatie VEC

Sommige ontwikkelingen in het duurzaamheidslandschap maken me blij. Houten woningen is er zo een. Hout is prachtig materiaal: het is warm, niet te hard, er lopen mooie lijnen door, de kleurschakeringen zijn harmonieus en het is vriendelijk om te bewerken. Elke tiener kan een houten bed of boekenkast maken en dan ziet het er ook nog goed uit. Probeer dat maar eens met steen of beton of glas of plastic.

Die toegankelijkheid van hout was ook zijn zwakte. Het kan krom trekken, je hebt er zo een deuk in en erg sterk was het niet. Hout in gebouwen doet denken aan krakende vloeren en kierende planken. Van hout kon je een boomhut bouwen of een schuurtje neerzetten maar dan hield het wel zo’n beetje op.

Maar nu niet meer. Met allerlei bewerkingen wordt hout steeds robuuster en zijn toepasbaarheid groter. Bovenal: bouwen met hout heeft grote voordelen voor het klimaat. Het houdt veel CO2 vast, kan geproduceerd worden met duurzaam beheerde bossen en het is recyclebaar. Vergelijk dat eens met beton of staal dat we nu nog veel gebruiken in de bouw. Die kosten een hoop energie om te produceren en veel mogelijkheden voor hergebruik van het materiaal zijn er niet. De ervaring in het bouwen met hout neemt snel toe. Inmiddels kunnen torenflats van 25 verdiepingen in hout gerealiseerd worden.

En nu blijkt dat er 12 houten woningen gebouwd gaan worden in Holy, in de nieuwe Vogelbuurt: https://denieuwevogelbuurt.nl/boompieper/ . Het ontwerp ziet er prachtig uit. De huizen krijgen een vegetatiedak met vetplantjes en mos. Dat helpt voor een aangename temperatuur in huis, verbetert de luchtkwaliteit en ondersteunt de biodiversiteit. De huizen zijn energieneutraal. Ze hebben geen gas meer nodig maar krijgen energie van een warmtepomp en zonnepanelen. Dit soort woningbouw ziet het VEC graag.

Ik ben in de verleiding me in te schrijven en dat kan binnenkort want de verkoop start op 6 april. Maar wat daar ook van komen mag, ik vind het geweldig dat zo’n project in Vlaardingen gerealiseerd wordt. Hopelijk gaat er snel nog veel meer gebouwd worden in hout. Wat een mooie verrijking zou dat zijn voor onze stad en wat een winst voor het klimaat!

Een interessant verhaal vond ik dit. Ik snap weer een beetje beter waarom het bij de overheid zo stroperig kan gaan als je iets voor elkaar wilt krijgen.

In 2019 trok een klokkenluider aan de bel: De Autoriteit Woningcorporaties wilde niet dat woningcorporaties de daken van hun appartementencomplexen vol zouden leggen met zonnepanelen. Eigenlijk zouden er maar zo’n 20 zonnepanelen op een dergelijk gebouw geplaatst mogen worden. Dat zou de energie voor de gezamenlijke ruimtes zijn zoals de liften. Daarmee werd het hele project onhaalbaar want om voor subsidie in aanmerking te komen zou een corporatie minstens 50 zonnepanelen moeten plaatsen.

Als je zoiets hoort dan vraag je je enigszins vertwijfeld af wat hier nu weer aan de hand is. Wat een raar verhaal. De energietransitie is een enorme opgave en de corporaties willen zoveel mogelijk bijdragen, voor het klimaat en om de energiekosten voor hun bewoners zo laag mogelijk te houden. Wat bleek? In de Woningwet waren beperkingen opgenomen van de activiteiten die woningcorporaties mogen uitvoeren. Na de problemen die waren ontstaan bij een paar corporaties die zich ingelaten hadden met zaken waar ze geen verstand van hadden, is dat wel begrijpelijk. Volgens de Woningwet zijn corporaties die op een logische manier zonne-energie opwekken, feitelijk een energieleverancier. En dat is door de wet verboden. Daarmee zat ook de Autoriteit Woningcorporaties klem want die moet gewoon de wet uitvoeren.

Vervolgens bleek dat als de wil er is, we ook met elkaar zulke problemen weer goed kunnen oplossen. De PvdA stelde vragen in de Tweede Kamer aan minister Ollongren over de situatie. Zij onderkende dat we de woningcorporaties hard nodig hebben voor een succesvolle energietransitie en ook om die voor iedereen betaalbaar te houden. Het ministerie ging aan de slag om de wet te veranderen. De wetswijziging is vorige week door de Tweede Kamer aangenomen. De nieuwe wet geeft de corporaties meer ruimte en regelt dat er geen afzonderlijke aansluiting van elke woning op de zonne-installatie hoeft te zijn. De wet staat toe dat stroom van het dak aan het net geleverd wordt en daarna verrekend. Corporaties krijgen ook de mogelijkheid om bij het verduurzamen van het eigen bezit direct betrokken particuliere eigenaren te ontzorgen. Voor de corporaties maakt dit de weg vrij om zonnepanelen volop te gaan gebruiken. Nu nog snel zorgen dat ook de Eerste Kamer de nieuwe wet goedkeurt.

Wetgeving is een ingewikkeld traject en we hebben bij de toeslagenaffaire kunnen zien wat voor ellende aangericht kan worden als een wet niet deugt. Dus moet er zorgvuldig gewerkt worden en vanuit verschillende perspectieven uitgezocht wat de consequenties zijn. In dit geval liep het allemaal op rolletjes en was iedereen het er meteen over eens dat dit struikelblok uit de wet verwijderd moest worden. Maar corona kwam ertussen en de toeslagenaffaire en allerlei andere dringende zaken en ondertussen zijn we twee jaar verder.  

In dit bericht praten we u bij over een paar ontwikkelingen in zonne-energie.

Afgelopen jaar in april vertelden we u over de plannen van minister Wiebes voor het geleidelijk afbouwen van de saldering voor de opbrengst van zonnepanelen op het eigen dak. In november lieten we weten dat de Tweede Kamer nogal wat vragen had. Inmiddels heeft het parlement besloten dat deze vragen zo substantieel zijn dat het wetsontwerp hiervoor ‘controversieel’ is en daarom niet meer door deze Tweede Kamer behandeld zal worden. Het kan dus nog wel een poos duren voordat hier een beslissing over komt. En inmiddels worden er initiatieven ontwikkeld om tot een beter voorstel te komen.

Er zijn nu 623 energiecoöperaties in Nederland waarin bijna 100.000 Nederlanders participeren. Gemiddeld is dat bijna 160 leden per coöperatie. Het VEC heeft nu 149 leden, we zijn dus inmiddels al een coöperatie van ‘normale’ grootte geworden. Er zijn nu in totaal 761 collectieve zonnedaken in Nederland, waarvan 2 van het VEC. De 2 daken van het VEC hebben samen een vermogen van 145 kilowattpiek. Het gemiddelde collectieve dak is 125 kilowattpiek groot. We zouden het mooi vinden als ons volgend dak ook wat groter kan worden.

Het bericht Collectieve zonprojecten laat zien hoe het aantal collectieve zonprojecten zowel op daken als op grond of water zich heeft ontwikkeld over de afgelopen 6 jaar en hoeveel vermogen die projecten hebben. Zoals te verwachten zijn de projecten op grond of water een stuk groter dan de collectieve zonnedaken.

Dat is niet alleen maar positief. We hebben in september in het stukje over de Zonneladder al vraagtekens gezet bij de grote zonneweiden. Het oog wil ook iets. Aan zonnedaken stoort niemand zich. Inmiddels wordt van meer kanten opgemerkt dat er veel industriële daken onbenut blijven terwijl het animo voor zonneparken lijkt toe te nemen. Nu wordt door de ministeries van Binnenlandse Zaken en van Economische Zaken en Klimaat onderzocht hoe de ontwikkelingen de gewenste kant op geholpen kunnen worden. Geen OZB belasting over een zonnedak op een bedrijfspand? Minder subsidie voor zonprojecten op grond of water? Subsidie voor het versterken van bedrijfsdaken om installatie van zonnepanelen op het dak aantrekkelijk te maken? De gemeente de mogelijkheid geven bedrijven te verplichten zonnepanelen op het dak te installeren? We laten het u weten als er belangrijke ontwikkelingen zijn op dit gebied.

In totaal is in Nederland in 2020 voor maar liefst ruim 3000 megawattpiek ofwel 3 gigawattpiek aan zonnepanelen geplaatst. Het totaal geïnstalleerd vermogen aan zonnepanelen komt daarmee op ruim 10 gigawattpiek. Dit is vergelijkbaar met het stroomgebruik van bijna 3 miljoen huishoudens!

De ontwikkelingen in de zonne-energie gaan hard! Inmiddels komen er ook steeds meer zonnepanelen aan het eind van hun levensduur. Verschillende organisaties hebben de handen ineen geslagen om tot een goede aanpak van recycling te komen. Staatssecretaris van Veldhoven heeft nu een ‘Algemeen Verbindend Verklaring’ in werking gesteld om de recycling een goede kans van slagen te bieden. De regeling zal vooralsnog gelden tot 2025 maar de betrokken partijen verwachten dat ze nu deze regeling er is, al in twee jaar tijd tot 65% recycling kunnen komen. Hopelijk gaat dit goed lukken! 

Afgelopen zomer bracht Arjen Lubach onder de aandacht dat er heel wat windmolens geplaatst moeten worden om de datacenters die nodig zijn voor onze online activiteiten van schone energie te voorzien. De elektriciteitsconsumptie van de data centers is nu al groter dan 1% van het wereldwijde energieverbruik. Eigenlijk was het een beetje uit de aandacht verdwenen dat computers zulke energie-slurpers zijn. Vroeger stonden ‘computerruimtes’ erom bekend dat er extra airconditioning in stond, de ventilatoren een hoop kabaal maakten en het in die ruimtes toch ongelooflijk warm was. Met de intrede van de PCs verdween dat beeld naar de achtergrond. PCs, laptops, tablets, smartphones, het beeld werd steeds moderner en zonder er bij stil te staan ontstond een vermoeden dat al die mooie, nieuwe communicatiemiddelen natuurlijk uitstekend in de moderne tijd passen. Uiteraard kan het dan niet klimaatonvriendelijk zijn. Ik schrok dan ook toen bleek dat de CO2 uitstoot van een online kerstkaart groter is dan van een kaart die de postbode in de brievenbus stopt. De energie-efficiëntie van de digitale wereld is wel enorm verbeterd de afgelopen decennia, maar het verbruik is nog steeds heel hoog.

Wetenschappers van enkele Amerikaanse en Engelse onderzoeksgroepen hebben nu de ecologische voetafdruk van ons internet gebruik in kaart gebracht (Resources, Conservation & Recycling 167 (2021) 105389, gerapporteerd in Duurzaam Nieuws). Bijvoorbeeld van online vergaderen of het streamen van films. Ja, dat geeft een forse CO2 uitstoot en kost veel water. Om concreet te worden: een uur online video-vergaderen veroorzaakt een uitstoot van 150—1000 gram CO2 en verbruikt 2 – 12 liter water. Overigens zit hier wel aanzienlijke variatie in tussen verschillende landen.

Nu het goede nieuws. De voetafdruk van online vergaderen wordt voor maar liefst 96% veroorzaakt door het gebruik van de webcam. Ook de kwaliteit van het beeld speelt een grote rol. De milieubelasting van een streamingdienst kan met maar liefst 86% verminderd worden door de beeldkwaliteit op standaard te zetten in plaats van High Definition.

Ook een beetje maat houden in ons internet gebruik is misschien een goed idee. De onderzoekers stelden vast dat sinds de start van de lockdown het internetverkeer met ongeveer 20% is toegenomen. Als dat zo door gaat tot eind 2021, dan hebben we een bos van 185.000 vierkante kilometer nodig om de extra CO2 uitstoot te compenseren. Met het extra water dat er voor nodig is zouden 300.000 Olympische zwembaden gevuld kunnen worden. Maar er zijn dus een paar makkelijke keuzes die we zelf kunnen maken en die grote invloed hebben op de milieu-impact van ons internet gebruik.

Terwijl ik dit stukje schrijf kleurt de wereld buiten langzaam wit. Het is alweer even geleden dat we dat in Vlaardingen gezien hebben. Daar zit wat toeval in maar het reflecteert ook de klimaatverandering. Het Vlaardings Energie Collectief (VEC) zet zich vooral in om de uitstoot van broeikasgas te verminderen door energiebesparing en duurzame energie op te wekken. Maar de energietransitie is maar een kant van de medaille. We proberen de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 C maar ondertussen is het klimaat allang aan het veranderen. Ik had het me niet gerealiseerd maar in het akkoord van Parijs zijn ook afspraken gemaakt over de aanpassingen van alle landen aan de klimaatveranderingen. Doen we dat niet dan ontstaan alsnog grote, mondiale problemen. Bijvoorbeeld als gevolg van hittestress, problemen in de landbouw en dus de voedselvoorziening, klimaatvluchtelingen, bosbranden en overstromingen.

Het UNEP, het Environment Programme van de Verenigde Naties rapporteert jaarlijks zijn Adaptation Gap Report en het 2020 rapport is net uit. U kunt het hier vinden: https://www.unenvironment.org/resources/adaptation-gap-report-2020. Er is goed nieuws en slecht nieuws. De meeste landen boeken nu vooruitgang met hun plannen voor de klimaatadaptatie. Het slechte nieuws is dat het lang niet snel genoeg gaat. Vooral de financiering blijft achter en de kloof tussen wat aan financiering beschikbaar komt en wat nodig is wordt groter, niet kleiner. Dit jaar besteed het rapport speciaal aandacht aan projecten die gebruik maken van mechanismes in de natuur zelf, de zogenaamde nature-based solutions. Voorbeelden van zulke projecten in Nederland zijn de Zandmotor aan de kust bij Kijkduin en de ruimte die gecreëerd is om rivieren in de uiterwaarden te laten overstromen.

In de Nederlandse Klimaat Adaptatie Strategie zijn de plannen gegroepeerd rond 4 trends in het klimaat: het wordt warmer, de zeespiegel stijgt en als gevolg van het extremer worden van het weer, wordt het zowel natter als droger. Daar goed invulling aan geven is nog niet zo makkelijk. Om hittestress in de steden te verminderen wil je veel groen en water in de stad. Dat kan het makkelijkst als je ruimte hebt, maar die hebben we meestal niet. We willen voor 2030 een miljoen nieuwe woningen bouwen maar de meeste gemeenten hebben geen ruimte meer. Dus moeten ze gaan ‘inbreien’, dus dat strookje groen dat om de hoek ligt toch maar gebruiken voor een rijtje nieuwe huizen. Daarmee wordt het des te belangrijker om op eigen terrein zoveel mogelijk groen en water te realiseren. Als u misschien een schuurtje of garage hebt met een plat dak, kunt u daar misschien een groen dak van maken? Of voordat u zonnepanelen op uw platte dak legt kunt u er misschien eerst een groen dak van maken? Ik heb zelf die kans gemist en daar heb ik wel spijt van. Een groen dak verhoogd ook het wooncomfort want het verbetert de isolatie.

Het mooiste voorbeeld van klimaatadaptatie dat ik ken zijn de projecten van het bedrijf Groasis in Brabant. Als u geïnteresseerd bent hoe je in de woestijn en op droge, uitgeputte gronden weer planten en bomen kunt laten groeien zonder dat je daar energie-slurpende irrigatie voor hoeft aan te leggen, kijkt u dan eens hier: https://www.groasis.com/nl/projecten. Ik word er blij van.

• 

Op 10 april van dit jaar vertelden we u dat de salderingsregeling voor zonnepanelen wordt afgebouwd. Tot 2023 blijft het zoals het is, daarna mag er elk jaar 9% minder gesaldeerd worden totdat in 2031 de saldering ophoudt. Het wetsvoorstel hiervoor is in oktober naar de tweede kamer gestuurd maar nu lijkt het erop dat de afbouw toch nog geen gelopen race is.

Het idee om de saldering af te bouwen is gebaseerd op een tweetal rapporten van PwC (Price Waterhouse Cooper) uit 2016. Daaruit zou blijken dat de salderingsregeling zou leiden tot over-stimulering. Ook stimulering wordt betaald uit belastinggeld en daar moet elke minister natuurlijk zuinig mee omgaan.

Nu blijkt dat het toch niet zo duidelijk ligt. De G40, een groep van 40 middelgrote steden, heeft opdracht gegeven aan Stichting Economisch Onderzoek (SEO) hiernaar te kijken. SEO is gelieerd aan de universiteit van Amsterdam en doet onafhankelijk economisch onderzoek. Het SEO concludeert dat om verschillende redenen de PwC rapporten geen goede basis vormen om de salderingsregeling af te bouwen. De G40 heeft zich daarom tegen de afbouw van de salderingsregeling uitgesproken. Karin Dekker, voorzitter Duurzaamheid van de G40, zegt hierover: ‘In de energietransitie willen we het draagvlak onder bewoners behouden en liefst vergroten. Afbouw van deze regeling staat haaks op de lokale inspanning die van ons als gemeenten wordt verwacht tegen de achtergrond van het Urgenda-vonnis.’

Ook de Tweede Kamer aarzelt over het wetsvoorstel van minister Wiebes. Die heeft vooral vragen over de effecten op de huursector, met name de woningbouwcorporaties. Branchevereniging Aedes heeft Fakton gevraagd te onderzoeken wat de gevolgen van de afbouwplannen voor de woningcorporaties zullen zijn. Fakton houdt zich bezig met ontwikkelvraagstukken op het gebied van vastgoed en energie. Zij concludeert dat zonnepanelen vanaf 2024 niet meer rendabel zullen zijn voor woningcorporaties. De huursector is maar liefst 40% van de woningmarkt. Begrijpelijk dat de Tweede Kamer hier vragen over stelt.  

De komende tijd zal moeten blijken wat er uiteindelijk met de salderingsregeling gebeurt. Het VEC hoopt dat de politiek alert blijft en de minister er voor zorgt dat ook in de nieuwe situatie de terugverdientijd van een investering in zonnepanelen niet langer zal worden dan 7 jaar.

We ontvingen onderstaand persbericht van het Hoogheemraadschap van Delfland:

Bouwteam start met Zoetwaterfabriek en Collectieve Zuivering

Op 5 november hebben Delfland, Ingenieursbureau Sweco, Mobilis, Croonwolter&dros, ABB, Xylem en RWB de overeenkomst getekend die de start betekent voor het bouwteam dat gaat werken aan een zoetwaterfabriek voor het project S.C.H.O.O.N.* en de ozoninstallatie voor een Collectieve Zuivering op Afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) Nieuwe Waterweg. Beide projecten dragen bij aan een betere waterkwaliteit en de route naar een meer circulaire waterketen.

In het project S.C.H.O.O.N. gaat Delfland een deel van het gezuiverde afvalwater (effluent) van AWZI De Groote Lucht in een zoetwaterfabriek extra schoonmaken zodat het kan worden ingezet in het gebied. Het water uit de zoetwaterfabriek wordt in de zomerperiode via een waterharmonica en de Krabbeplas in Vlaardingen gebruikt als aanvulling op het oppervlaktewater.

Op AWZI Nieuwe Waterweg is Delfland voornemens het effluent extra schoon te maken in opdracht van een deel van de glastuinbouw in het Westland, de waterzuiveringscoöperatie Westland.

Nu nog loost Delfland al zijn effluent op de Noordzee en de Nieuwe Waterweg. Omdat voldoende zoet water van goede kwaliteit niet meer vanzelfsprekendheid is, wil het waterschap het effluent meer gaan hergebruiken. In eigen gebied als oppervlaktewater en bijvoorbeeld als gietwater voor de glastuinbouw. Aan die circulaire ambities dragen S.C.H.O.O.N. en de Collectieve Zuivering Westland bij.

Omdat in deze projecten een vergelijkbare techniek wordt gebruikt, gaat Delfland in één bouwteam samen met marktpartijen werken aan het Integrale Ontwerp en de voorbereiding van de Zoetwaterfabriek en de Collectieve Zuivering. Het bouwteam bestaat uit Delfland, Ingenieursbureau Sweco (Engineer), Mobilis (civiele bouwer), Croonwolter&dros (technisch dienstverlener, realisator), ABB (procesautomatisering), Xylem (specialist Ozon), en RWB (specialist zandfilter).

Hoogheemraad Ruud Egas, portefeuillehouder Waterketen en Duurzaam Circulair Delfland namens geborgde zetels (Bedrijven): ‘Mooi om te zien dat we op zo’n bijzondere manier van start gaan met twee unieke projecten die beide bijdragen aan een circulaire waterketen, iets waar ik mij hard voor inzet in deze bestuursperiode. Ik heb daarbij alle vertrouwen dat in deze bijzondere samenwerking men verder durft te kijken dan het eigen belang en we samen iets moois op zullen leveren.’ Daarnaast wenste hij alle leden het bouwteam heel veel plezier en succes bij hun taak.

Ondernemers in de glastuinbouw hergebruiken het water in hun kassen zoveel mogelijk. Het restwater lozen zij op de riolering en moet worden ontdaan van gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen. Dat kan een ondernemer individueel doen, maar het kan ook in een collectief zoals op AWZI Nieuwe Waterweg.

* Het project S.C.H.O.O.N. maakt onderdeel uit van Nieuw Waterland, de metamorfose van het gebied rondom de nieuwe Blankenburgverbinding naast Vlaardingen en Rozenburg. Het Oeverbos, de Krabbeplas en de groene gordel naast Rozenburg worden tot 2024 opnieuw ingericht door verschillende organisaties. Zo valt er straks nog meer te genieten van bijvoorbeeld fietsen, wandelen, schoner zwemwater, vissen, evenementen en horeca.