Categorie: Geen categorie

Het klimaatakkoord van Parijs en de stikstofwet

Wat gebeurt er veel! Corona-ontwikkelingen domineren het nieuws en de politiek staat op zijn kop. Ook op gebied van duurzaamheid is er het nodige aan de hand maar in het geweld van alle andere berichten krijgt dat niet veel aandacht. Ik pluk er twee onderwerpen voor u uit. Op de eerste plaats het lustrum van het klimaatakkoord van Parijs, aanleiding om de stand van zaken op te nemen.

Zeker de meest hoopvolle ontwikkeling is de verkiezing van Joe Biden tot de volgende president van de VS. De VS veroorzaken 15% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgas. Als de VS er hard aan gaan trekken die uitstoot terug te dringen dan zullen ze daar ongetwijfeld nieuwe technologie voor inzetten. Daar kunnen andere landen hun voordeel mee doen want het gaat nog lang niet goed genoeg. Bijgaande figuur illustreert dat de CO2 uitstoot nog steeds stug toeneemt. Ondanks al die inspanningen van al die landen die al flink bezig zijn met energiebesparing en opwekken van schone energie. De effecten daarvan worden meer dan gecompenseerd door de stijgende welvaart. Gelukkig is de diepe armoede waar een groot deel van de wereldbevolking tot voor kort onder leed, flink verbeterd. Maar dat gaat wel gepaard met een snelle stijging van het gebruik van fossiele energie. China stoot in zijn eentje nu meer dan een kwart van de CO2 uit. Maar zij hebben zich ook gecommitteerd om in 2060 CO2-neutraal te zijn.

Maakt het eigenlijk wat uit wat Nederland doet? Ook al veroorzaken wij maar 0,5% van de wereldwijde uitstoot, we staan wel net onder de 30ste plaats van landen. Als wij te klein zijn om iets te hoeven doen, dan geldt dat des te meer voor de 160 landen die minder uitstoten dan wij. Maar samen is het een flinke hoeveelheid. Daarom ja, dat maakt wat uit.

Wat ook uitmaakt is dat premier Rutte, weliswaar vooral in het buitenland, nu stevig inzet op klimaatmaatregelen. Dat helpt om ook in de EU een tandje bij te zetten. In de EU is nu de ambitie voor 2030 aangescherpt tot 55% minder uitstoot. Dat zal er weer toe leiden dat ook Nederland extra maatregelen moet nemen bovenop wat aan de klimaattafels is afgesproken. Het gaat met horten en stoten maar onderhand komen we toch op gang met de klimaatmaatregelen. Hopelijk gaat de versnelling doorzetten.

Dat brengt me bij het tweede nieuwtje. Het stikstofplan. Daar lijken we in sneltreinvaart soortgelijke ontwikkelingen te zien als rond het klimaat. Na de noodgreep om de maximum snelheid van het verkeer overdag tot 100 km te beperken, leek het plan van minister Schouten vast te lopen. De linkse partijen vonden de maatregelen lang niet ver genoeg gaan, volgens de rechtse partijen ging het veel te ver. Een meerderheid kwam er niet. Maar plots kwamen er berichten van initiatieven in sommige regio’s waar boeren bereid zijn mee te werken. Veel boeren zien ook wel dat het zo niet verder kan. Die kiezen dan liever voor een stevige ingreep dan eindeloos doormodderen. En plotseling heeft minister Schouten ook in de Tweede en Eerste Kamer genoeg steun gevonden. SGP, 50Plus en de SP steunen nu het wetsvoorstel. De woordvoerder van de SP zei het zo: ‘Dit is een compromis en daar wordt niemand verliefd op. Maar met alle problemen die op ons afkomen is niets doen geen optie. En daarom gaan we voor stemmen.’ Als de SP zo zijn verantwoordelijkheid neemt word ik optimistisch wat we samen allemaal voor elkaar kunnen krijgen.

    Beweging rond de salderingsregeling

    Op 10 april van dit jaar vertelden we u dat de salderingsregeling voor zonnepanelen wordt afgebouwd. Tot 2023 blijft het zoals het is, daarna mag er elk jaar 9% minder gesaldeerd worden totdat in 2031 de saldering ophoudt. Het wetsvoorstel hiervoor is in oktober naar de tweede kamer gestuurd maar nu lijkt het erop dat de afbouw toch nog geen gelopen race is.

    Het idee om de saldering af te bouwen is gebaseerd op een tweetal rapporten van PwC (Price Waterhouse Cooper) uit 2016. Daaruit zou blijken dat de salderingsregeling zou leiden tot over-stimulering. Ook stimulering wordt betaald uit belastinggeld en daar moet elke minister natuurlijk zuinig mee omgaan.

    Nu blijkt dat het toch niet zo duidelijk ligt. De G40, een groep van 40 middelgrote steden, heeft opdracht gegeven aan Stichting Economisch Onderzoek (SEO) hiernaar te kijken. SEO is gelieerd aan de universiteit van Amsterdam en doet onafhankelijk economisch onderzoek. Het SEO concludeert dat om verschillende redenen de PwC rapporten geen goede basis vormen om de salderingsregeling af te bouwen. De G40 heeft zich daarom tegen de afbouw van de salderingsregeling uitgesproken. Karin Dekker, voorzitter Duurzaamheid van de G40, zegt hierover: ‘In de energietransitie willen we het draagvlak onder bewoners behouden en liefst vergroten. Afbouw van deze regeling staat haaks op de lokale inspanning die van ons als gemeenten wordt verwacht tegen de achtergrond van het Urgenda-vonnis.’

    Ook de Tweede Kamer aarzelt over het wetsvoorstel van minister Wiebes. Die heeft vooral vragen over de effecten op de huursector, met name de woningbouwcorporaties. Branchevereniging Aedes heeft Fakton gevraagd te onderzoeken wat de gevolgen van de afbouwplannen voor de woningcorporaties zullen zijn. Fakton houdt zich bezig met ontwikkelvraagstukken op het gebied van vastgoed en energie. Zij concludeert dat zonnepanelen vanaf 2024 niet meer rendabel zullen zijn voor woningcorporaties. De huursector is maar liefst 40% van de woningmarkt. Begrijpelijk dat de Tweede Kamer hier vragen over stelt.  

    De komende tijd zal moeten blijken wat er uiteindelijk met de salderingsregeling gebeurt. Het VEC hoopt dat de politiek alert blijft en de minister er voor zorgt dat ook in de nieuwe situatie de terugverdientijd van een investering in zonnepanelen niet langer zal worden dan 7 jaar.

      De waterharmonica, en meer

      We ontvingen onderstaand persbericht van het Hoogheemraadschap van Delfland:

      Bouwteam start met Zoetwaterfabriek en Collectieve Zuivering

      Op 5 november hebben Delfland, Ingenieursbureau Sweco, Mobilis, Croonwolter&dros, ABB, Xylem en RWB de overeenkomst getekend die de start betekent voor het bouwteam dat gaat werken aan een zoetwaterfabriek voor het project S.C.H.O.O.N.* en de ozoninstallatie voor een Collectieve Zuivering op Afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) Nieuwe Waterweg. Beide projecten dragen bij aan een betere waterkwaliteit en de route naar een meer circulaire waterketen.

      In het project S.C.H.O.O.N. gaat Delfland een deel van het gezuiverde afvalwater (effluent) van AWZI De Groote Lucht in een zoetwaterfabriek extra schoonmaken zodat het kan worden ingezet in het gebied. Het water uit de zoetwaterfabriek wordt in de zomerperiode via een waterharmonica en de Krabbeplas in Vlaardingen gebruikt als aanvulling op het oppervlaktewater.

      Op AWZI Nieuwe Waterweg is Delfland voornemens het effluent extra schoon te maken in opdracht van een deel van de glastuinbouw in het Westland, de waterzuiveringscoöperatie Westland.

      Nu nog loost Delfland al zijn effluent op de Noordzee en de Nieuwe Waterweg. Omdat voldoende zoet water van goede kwaliteit niet meer vanzelfsprekendheid is, wil het waterschap het effluent meer gaan hergebruiken. In eigen gebied als oppervlaktewater en bijvoorbeeld als gietwater voor de glastuinbouw. Aan die circulaire ambities dragen S.C.H.O.O.N. en de Collectieve Zuivering Westland bij.

      Omdat in deze projecten een vergelijkbare techniek wordt gebruikt, gaat Delfland in één bouwteam samen met marktpartijen werken aan het Integrale Ontwerp en de voorbereiding van de Zoetwaterfabriek en de Collectieve Zuivering. Het bouwteam bestaat uit Delfland, Ingenieursbureau Sweco (Engineer), Mobilis (civiele bouwer), Croonwolter&dros (technisch dienstverlener, realisator), ABB (procesautomatisering), Xylem (specialist Ozon), en RWB (specialist zandfilter).

      Hoogheemraad Ruud Egas, portefeuillehouder Waterketen en Duurzaam Circulair Delfland namens geborgde zetels (Bedrijven): ‘Mooi om te zien dat we op zo’n bijzondere manier van start gaan met twee unieke projecten die beide bijdragen aan een circulaire waterketen, iets waar ik mij hard voor inzet in deze bestuursperiode. Ik heb daarbij alle vertrouwen dat in deze bijzondere samenwerking men verder durft te kijken dan het eigen belang en we samen iets moois op zullen leveren.’ Daarnaast wenste hij alle leden het bouwteam heel veel plezier en succes bij hun taak.

      Ondernemers in de glastuinbouw hergebruiken het water in hun kassen zoveel mogelijk. Het restwater lozen zij op de riolering en moet worden ontdaan van gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen. Dat kan een ondernemer individueel doen, maar het kan ook in een collectief zoals op AWZI Nieuwe Waterweg.

      * Het project S.C.H.O.O.N. maakt onderdeel uit van Nieuw Waterland, de metamorfose van het gebied rondom de nieuwe Blankenburgverbinding naast Vlaardingen en Rozenburg. Het Oeverbos, de Krabbeplas en de groene gordel naast Rozenburg worden tot 2024 opnieuw ingericht door verschillende organisaties. Zo valt er straks nog meer te genieten van bijvoorbeeld fietsen, wandelen, schoner zwemwater, vissen, evenementen en horeca.

        Inspiratie voor een duurzame klus – tot 15 december

        Daar zitten we dan. Een verdere aanscherping van de lockdown voor onze regio hangt in de lucht en leuke plannetjes voor een uitje of iets gezelligs vallen steeds weer in de soep. Je zou er haast een beetje sikkeneurig van worden. Geen wonder dat iedereen aan het klussen is geslagen en de bouwmarkten gouden tijden beleven. Hebt u ook wel zin in een klus, dan is een bezoek aan www.duurzamehuizenroute.nl een goed idee. Daar staat van meer dan 1700 woningen hoe die zijn verduurzaamd. Vaak met als doel ook om het wooncomfort te verbeteren of de energierekening te verlagen. Je kunt met verschillende filters woningen uitzoeken die lijken op je eigen woning en zien wat mensen daar aan gedaan hebben. Er staat ook bij of de bewoner ondersteuning biedt aan doe-het-zelvers. Ik was onder de indruk van wat ik tegenkwam. Er zijn zelfs huizen uit de 19de eeuw en monumenten die toch nul op de meter gehaald hebben of van het gas af zijn gegaan. Maar er zijn ook veel bescheidener projecten. Leuk om ideeën op te doen.

        Normaal kunnen de woningen op gezette tijden bezocht worden, maar dat is nu natuurlijk wat ingewikkeld. Daarom is er dit jaar gekozen om tot 15 december een aantal woningen online te laten zien. Je kunt inschrijven voor een bepaalde tijd voor het huis waar je belangstelling voor hebt. Maximaal 8 mensen kunnen tegelijk zo’n woning bekijken en bespreken wat er verduurzaamd is en hoe het bevalt. Er worden steeds nieuwe woningen toegevoegd die digitaal te bezichtigen zijn en meestal is er keus uit een paar tijdsblokken waarop de bezichtiging aangeboden wordt.

        Er is ook een filter om te kijken of er verduurzaamde woningen zijn in je eigen omgeving. Er staan legio woningen in Schiedam op de site en ook veel in Rotterdam en Delft.  Maassluis zag ik ook langs komen. Maar Vlaardingen zag ik niet. Het zal toch niet waar zijn dat er in Vlaardingen geen prachtige duurzame of verduurzaamde woningen zijn? Het lijkt waarschijnlijker dat de duurzame-huizen-route in Vlaardingen minder bekend is. Als u zelf al met verduurzaming in de weer bent geweest, is het dan misschien leuk om uzelf aan te melden op de site en uw ervaring te delen? Daar krijgen anderen dan weer ideeën van en komt Vlaardingen ook op deze kaart te staan. Als VEC zouden we dat heel leuk vinden. Hoe meer mensen voor duurzame klussen kiezen in deze rare tijd, hoe beter!  

          Wel of geen kernenergie?

          Wat moet je nou van kernenergie vinden? Dat is nog niet zo duidelijk. Er zijn uitgesproken voor- en tegenstanders en die brengen hun mening met veel aplomb over het voetlicht, maar doorslaggevend lijken de argumenten niet te zijn. Van beide kanten niet. Ja, bij de productie van stroom uit kernenergie wordt geen CO2 uitgestoten. Het lijkt daarom een goede keus om klimaatverandering af te remmen. En ja, het aantal slachtoffers en de gezondheidsschade per kWh lijkt bij kernenergie in de praktijk lager dan bij andere stroombronnen. Aan de andere kant, het afval van kerncentrales blijft tot in lengte van dagen radioactief en er blijven zorgen hoe daar mee om te gaan. Het risico op ongelukken is klein maar als het mis gaat kan dat catastrofaal zijn en we leven in een dichtbevolkt land. Er is geen terroristische aanslag geweest op een kerncentrale maar we kunnen dat ook niet uitsluiten. Hernieuwbare energie is ook niet ideaal. Het vergt veel ruimte en tast het milieu aan met zijn lawaaiige windturbines en lelijke zonneweiden. Een kerncentrale kan compact gebouwd worden. Over de kosten gaan de meningen alle kanten op. Van ‘kernenergie is spotgoedkoop’ tot ‘een nieuwe kerncentrale is onbetaalbaar vanwege de strenge veiligheidseisen’. Wat concludeer je hier nu uit? Kernenergie misschien in de mix opnemen om de klimaatdoelen te halen en geen te grote aanslag te doen op onze leefomgeving?   

          De universiteit van Sussex had een lumineus idee. We weten al decennia dat broeikasgassen ernstige opwarming van de aarde veroorzaken en dat we de CO2-uitstoot moeten terugdringen om de klimaatverandering te beperken. De universiteit heeft samen met de ISM International School of Management voor 123 landen naar de feitelijke ontwikkelingen gekeken voor de periode van 1990 tot 2014 op basis van informatie van de Wereldbank en het Internationaal Energie Agentschap. De bevindingen zijn verrassend. Grootschalig gebruik van kernenergie blijkt maar weinig effect te hebben op de CO2-uitstoot. Er treedt wel een duidelijke verlaging van CO2-emissie op bij investering in hernieuwbare energie. Ook blijken kernenergie en hernieuwbare energie niet goed in combinatie gebruikt te kunnen worden om de CO2-uitstoot terug te brengen. Dan zitten ze elkaar in de weg. Dit zou kunnen samenhangen met de verschillende transmissie- en distributiesystemen die stroom uit kernenergie en hernieuwbare stroom nodig hebben.

          In deze studie is alleen naar correlaties gekeken. Dat is nog geen oorzaak en gevolg maar het geeft wel te denken. De onderzoekers zelf waren verrast hoe sterk de effecten zijn. Ook schijnen er al in andere studies soortgelijke conclusies getrokken te zijn. Als we in de toekomst meer kernenergie willen inzetten om de klimaatdoelen te halen, zoals recent door de VVD geopperd, dan zullen we op zijn minst moeten weten hoe we radicaal betere resultaten kunnen boeken dan in de afgelopen 25 jaar wereldwijd met kernenergie gerealiseerd is. Het persbericht van de universiteit van Sussex kunt u hier lezen: https://archive-stage.sussex.ac.uk/news/press-releases/id/53376

            De Zonneladder

            Wij hebben dit jaar de vakantie in eigen land doorgebracht. In Friesland. Op weg terug naar huis zag ik ineens in de verte een groot donker vlak opdoemen. Al snel reden we langs een zonneweide, wel een kilometer lang. Zonneweide klinkt heel lieflijk en we hebben veel schone energie nodig maar ik vond dit een akelige zwarte vlakte. ‘Zo moet het toch niet’ schoot er door me heen.

            Dit is het soort vragen waar de NOVI, de Nationale Omgevingsvisie die onlangs naar de tweede kamer is gestuurd, zich mee bezig houdt. Daarin geeft het kabinet aan hoe het met dit soort vraagstukken om wil gaan. Het gaat er niet alleen om waar de zonnepanelen en windturbines ruimte moeten vinden. Er moet ook een miljoen woningen bij gebouwd worden. We hebben al enkele wethouders horen bepleiten dat die wel in het groene hart mogen worden neergezet. Om de klimaatverandering op te vangen hebben we waterbuffers nodig zodat we de droogte kunnen bestrijden. De stikstofproblematiek vraagt om meer ruimte voor de natuur. Anders hebben we zo alleen nog maar brandnetels om ons heen. Het is dringen in ons kleine landje. De NOVI wil hier richting aan geven; hij zegt niet alleen waar het naar toe moet, maar ook hoe we dat met zijn allen gaan doen. Want we willen natuurlijk ook zelf meepraten over wat er in onze achtertuin gebeurt. Alles en iedereen moet met elkaar overleggen en samenwerken; er zal flink gepolderd worden. Wie meer over de NOVI wil weten kan hier terecht: https://www.denationaleomgevingsvisie.nl/default.aspx

            De landelijke overheid gaat meer regie voeren. Gezien de recente ontsporingen met pfas en stikstof lijkt dat ook wenselijk. Een eerste indruk hoe regie gevoerd zal worden is te zien in de ‘zonneladder’. Dat gaat over de vraag waar we al die zonnepanelen neer willen leggen. Het antwoord is: liefst op daken en gevels van gebouwen. Tweede keus is op andere terreinen in bebouwd gebied. Ik stel me daarbij bermen langs snelwegen en sporen binnen de bebouwde kom voor of op bedrijventerreinen waar plaats is. Daarna komen minder aantrekkelijke plaatsen in landelijk gebied aan de orde zoals bij vuilnisbelten, waterzuiveringsinstallaties en de bermen langs sporen en snelwegen buiten de bebouwde kom. Als ook dat geen soelaas biedt zijn pas landbouwgronden en eventueel natuurgronden aan de beurt. Dit klinkt wat mij betreft heel logisch, maar de vraag die opkomt is ‘hoe dan’? Hoe voorkom je dat een boer liever zonnepanelen op zijn veld legt dan er koeien laat grazen of aardappelen verbouwd? Dat zal vast via de portemonnee gaan lopen. Er is al aangekondigd dat hiervoor het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL) zal worden gewijzigd. Ook de subsidieregeling SDE++ zal aangepast worden zodat die bijdraagt aan de voorkeursvolgorde van de zonneladder. Hopelijk wordt dit allemaal snel uitgevoerd. Als we gaan wandelen of fietsen, dan liever niet tussen de zonneweiden.

            Wopke Wiebes – wie grijpt zijn kans?

            Eindelijk, daar is ie dan. We noemen hem Wopke Wiebes, ofwel het Nationaal Groeifonds. Je zou het bijna vergeten maar het nieuwe investeringsfonds stond vorig jaar al in de steigers. Nu we inmiddels door Covid 19 zijn overvallen is de timing perfect. We gaan de komende 5 jaar € 20 miljard investeren om het verdienvermogen van Nederland te stimuleren. Dat is geen overbodige luxe want het groeivermogen van de Nederlandse economie is flink weggezakt zoals bijgaande grafiek illustreert. De coronacrisis maakt het urgent.

            Het fonds is bestemd voor grote projecten, minimaal € 30 miljoen per project. Het moet om eenmalige additionele uitgaven gaan, dus echte investeringen, niet om zaken die elk jaar opnieuw geld kosten. Een loonsverhoging voor het zorgpersoneel kan niet uit dit fonds komen. Projecten die al gepland zijn of sowieso gedaan moeten worden, mogen hier ook niet van betaald worden. Niet dus het onderhoud van de bruggen in Amsterdam. Er zijn 3 terreinen die in aanmerking komen: kennisontwikkeling, infrastructuur en innovatie/R&D.

            Maar we hebben toch al zo’n fonds? Is Invest-NL niet net zoiets? Nou nee dus. Invest-NL is voor projecten die een goed rendement opleveren en gericht zijn op maatschappelijke opgaven als de financiering door marktfalen niet lukt. Voor een investering van het Wopke Wiebes fonds is er geen rendementsdoelstelling. Ze betaalt zich niet terug als financieel rendement voor de investeerder maar in een groter verdienvermogen van de samenleving als geheel.

            De toekenning van geld aan projecten volgt een weldoorwrochte procedure met centraal daarin een commissie van 10 mensen die een zwaarwegend advies aan het kabinet geven. Enkele bekende namen uit de commissie: prins Constantijn, ambassadeur van StartupDelta, Feike Sijbesma voormalig topman van DSM en bekend om zijn inzet voor duurzaamheid, oud minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem, wetenschapper Robbert Dijkgraaf die de klimaatopgave ook hoge prioriteit geeft en Laura van Geest, voorzitter van de AFM en tot voor kort directeur van het CPB.

            Er is geen concrete opdracht een deel van het geld in de energietransitie of meer algemeen in duurzaamheid te investeren maar het is wel de verwachting dat dit zal gebeuren. Het kabinet heeft zelf geen concrete voorbeelden gegeven maar de criteria zijn duidelijk en daar is veel onder te brengen. Persoonlijk hoop ik op een mooi project om in een klap de taalachterstand van veel peuters aan het begin van de basisschool een stuk te verkleinen. Ik zou ook graag een inspirerend project voor ziektepreventie zien. Bovenaan mijn wensenlijstje staat betere opslag/distributie van schone energie.

            Hebt u al bedacht wat uw favoriete project zou zijn? Het is de bedoeling dat nog deze kabinetsperiode de eerste projecten van start gaan. Over 6 maanden weten we meer.

            De vergroening van onze industrie

            Hoe ellendig de coronacrisis ook is, er zitten ook interessante kanten aan. Ik volg gefascineerd hoe de overheid ons gedrag probeert te sturen en hoe wij daar op reageren. Als Rutte ons iets vriendelijk vraagt of indringend verzoekt dan zijn dat voor ons alleen maar adviezen en vragen we ons af of er niet gehandhaafd moet worden. Maar als er gehandhaafd wordt vinden we dat al snel oneerlijk want waarom bij mij wel en niet bij de buurman? Al zijn de meeste van ons geneigd mee te werken, sommigen zijn graag tegendraads of weten zelf gewoon beter wat verstandig is. Heel boeiend.

            Zo’n vraagstuk speelt ook bij de klimaatopgave waar we voor staan. Hoe krijgt de overheid ons zover dat we doen wat nodig is? De afspraken staan in grote lijnen in het klimaatakkoord, maar hoe krijg je dat concreet uitgevoerd? Je kunt er moeilijk de boa’s op af sturen. Recent maakte Milieudefensie bekend dat het met een beroep op de Wob (wet openbaarheid van bestuur) interessante informatie boven water heeft weten te krijgen.

            De industrie veroorzaakt in Nederland 30% van de CO2 uitstoot. Daarvan wordt 2/3de deel veroorzaakt door 12 vervuilende bedrijven waaronder Tata Steel, 5 olieraffinaderijen en enkele chemische bedrijven. Om vergroening te stimuleren is SDE++ subsidie beschikbaar. Vanaf dit jaar is SDE++ ook beschikbaar voor CO2 besparende technologie als CO2 opvang en opslag, waterstof en benutting van industriële restwarmte. In 2030 zal er voor dit soort technologie voor de industrie € 550 miljoen subsidie per jaar beschikbaar zijn. Vooral de zware industrie zal van zulke technologie gebruik kunnen maken. Daarnaast kan de industrie een beroep doen op subsidie voor windturbines, zonnepanelen e.d.

            De subsidie zal vooral betaald worden uit de ODE, de Opslag Duurzame Energie. Zoals u op uw energierekening kunt zien betalen huishoudens zo’n opslag. Industriële bedrijven doen dat ook. Gezamenlijk zullen deze bedrijven in 2030 € 550 miljoen ODE per jaar betalen. Maar het gekke is dat grootgebruikers weinig betalen en kleintjes veel. Bijvoorbeeld tot 10.000 MWh stroom wordt 2 – 4 cent per kWh betaald en daarboven slechts 0,04 cent per kWh. Bovendien wekken grote bedrijven vaak zelf stroom op en daar hoeven ze helemaal geen ODE voor te betalen. Naar verwachting zal de zware industrie maar 20% aan de subsidie bijdragen terwijl ze wel 2/3de van de industriële uitstoot veroorzaken en waarschijnlijk het overgrote deel van de € 550 miljoen subsidie voor CO2 besparende technologie zullen krijgen. Ik weet niet wat u ervan vindt, maar ik krijg er jeuk van.

            Hoe we commerciële bedrijven moeten overhalen gewenst gedrag te vertonen is veel eenvoudiger dan voor corona. We weten al tijden hoe we ze minder moeten laten uitstoten: de vervuiler laten betalen. En dat doen we nog steeds niet. Of de CO2 heffing die binnenkort ingevoerd gaat worden echt gaat helpen, zullen we waarschijnlijk op Prinsjesdag beter kunnen inschatten. Hopelijk gaat die nog wel zoden aan de dijk zetten.  

            Overigens, er zit nog veel meer in het verhaal van Milieudefensie. Als u het eens precies na wilt lezen dan vindt u hier de download: https://milieudefensie.nl/actueel/wob-onderzoek-mkb-betaalt-vergroening-zware-industrie

              Vuurtje stoken, leuk toch?

              Vuur, het blijft boeien. Wie wil niet graag een vuurtje stoken? Als kind vond ik niets leuker dan het tuinafval verbranden als het een poosje droog was geweest. Of een kampvuur maken en proberen er een stokbroodje in te bakken. Daar kun je eindeloos mee bezig zijn. Het verrast me dan ook niet dat zoveel mensen graag de open haard aandoen, gaan BBQ-en of een houtkachel installeren. Iedereen vindt spelen met vuur leuk. 

              En dan komen weer de waarschuwingen. Wist u wel dat een open haard 250 keer meer milieuschade oplevert dan een moderne cv-ketel? Onlangs heeft de politiek besloten geen subsidie meer te verstrekken voor het stoken van hout in biomassacentrales, want om klimaatverandering tegen te gaan lijkt dit middel erger dan de kwaal. Vergeleken met zo’n houtgestookte biomassacentrale stoot een open haard voor dezelfde hoeveelheid warmte 75 keer meer fijnstof uit.

              De SER had dan ook geadviseerd het gebruik van oudere open haarden en houtkachels te ontmoedigen. Maar we vinden het zo leuk, dat vuurtje stoken, dat de politiek het niet aandurft er iets tegen te ondernemen. Minister Wiebes daagde de tweede kamer uit. Hij wist zeker dat ook al zijn open haarden en barbecues de allerergste lucht-verpesters, ze toch buiten schot zullen blijven: “Ik weet zeker dat u uw vingers daar politiek niet aan durft te branden. Is er een verbod in de maak? Nee, dat durft u niet.” En hij kreeg gelijk. Het Plan Bureau voor de Leefomgeving heeft berekend dat, omdat op andere terreinen wel maatregelen genomen worden voor schonere lucht, in 2030 40% van de roetvervuiling veroorzaakt zal worden door kachels en open haarden.

              Voorlopig zal er dus waarschijnlijk niet veel ondernomen worden tegen houtkachels, open haarden, vuurkorven en hout-gestookte barbecues. Dat is niet alleen een probleem voor het klimaat. Volgens het Longfonds hebben 1,2 miljoen mensen in Nederland een longziekte en 750.000 daarvan geven aan regelmatig met benauwdheid te kampen door houtrook. Door de toename in buitenkachels, pizza-houtovens en vuurkorven is de overlast in de zomermaanden zelfs scherp toegenomen.

              Dat zal niemand zo bedoelen. Als u de overlast wilt proberen te beperken, kunt u zich abonneren op een ‘stookalert’ bijv. van het RIVM: https://www.rivm.nl/stookalert  Het RIVM geeft een alert om geen hout te stoken als de luchtkwaliteit al slecht is en verwacht wordt dat hout-stook extra hinderlijk zal zijn voor mensen met luchtwegklachten. En als u zoveel vervuiling toch wel bezwaarlijk vindt kunt u overwegen over te stappen naar een elektrische barbecue. De vervuiling daarvan is minimaal.

                Biomassa gaat eruit. Maar wat komt dan in de plaats?

                In het klimaatakkoord is een grote rol toebedeeld aan het gebruik van biomassa voor elektriciteit productie. De logica was simpel. Als je bomen verbrandt en je plant weer nieuwe bomen dan is dat CO2 neutraal want de nieuwe bomen gebruiken net zo veel CO2 als er vrij komt bij de verbranding. Zo maak je ‘schone energie’. Om het gebruik van biomassa te stimuleren werd subsidie beschikbaar gesteld. Zo zouden we het gebruik van fossiele brandstoffen in elektriciteit centrales snel kunnen afbouwen. Dus hout in plaats van kolen en gas.

                Maar al snel kwamen er kritische kanttekeningen. Kleine biomassa centrales hebben een substantiële uitstoot met nare gevolgen voor de luchtkwaliteit. Mensen met astma kunnen daar flink last van hebben. Ook blijkt veel van de biomassa te bestaan uit houtsnippers uit Finland of Canada. Dan gaat de CO2 uitstoot van het transport meetellen, die in het sommetje niet meegenomen is. En worden die nieuwe bomen wel weer aangeplant? Bovendien legt Nederland zo een wel erg groot beslag op beschikbaar hout. Een misschien wel fundamenteler probleem is dat het gebruik van hout als brandstof ‘laagwaardig’ is en niet goed past in het model van duurzaamheid en circulaire economie. Volgens dat idee wil je materialen op een zo hoogwaardig mogelijke manier gebruiken. Hout gebruik je liever voor meubelen en gebouwen, voor papier en als waardevolle grondstof voor de chemische industrie.

                Aanvankelijk waren veel partijen positief over het gebruik van biomassa voor stroom productie maar inmiddels hebben velen hun mening herzien. Binnenkort wordt het advies van de SER hierover ‘Biomassa in Balans’ (voor de ministersversie van dit rapport zie https://www.ser.nl/-/media/ser/downloads/adviezen/2020/biomassa-in-balans.pdf?la=nl&hash=6E441F5E399C6398278A5B07D28E9146 ) aan staatssecretaris van Veldhoven en minister Wiebes aangeboden. De SER heeft geconcludeerd dat het gebruik van biomassa voor warmte en elektriciteit productie afgebouwd moet worden. Inmiddels wil ook een meerderheid van de tweede kamer dat.

                Maar hoe gaan we dan voldoende schone stroom en warmte opwekken? Dat is nog niet zo makkelijk en de meningen lopen uiteen. Langer gas gebruiken? Uit Nederland of Noorwegen zal dat waarschijnlijk niet beschikbaar zijn, dus dan maar uit Rusland? Willen we die afhankelijkheid? Meer energie besparen? Maar hoe dan? Of meer CO2 afvangen of opslaan? Nog niet zo lang geleden was er twijfel over grote investeringen in die technologie. Meer geothermie of waterenergie? Meer zonnepanelen en windmolens? Werk aan de winkel voor het VEC. De vraag is makkelijker gesteld dan beantwoord. In een eerste reactie zei Ed Nijpels, boegbeeld van het klimaatakkoord, dat wie een gat laat vallen, het ook moet vullen. Maar zo zal het spel niet gespeeld worden. Minister Wiebes werkt al aan een kader om meer duidelijkheid te geven. Zonder duidelijkheid zullen marktpartijen niet investeren. De bal ligt weer bij het kabinet.